TÜİK, 2023 yılında Türkiye’de yaşayan hanehalklarının gelir ve yoksulluk durumunu ortaya koyan Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması’nın sonuçlarını paylaştı. Araştırma, hanehalkı gelirlerinin büyüklüğü ve kompozisyonu dikkate alınarak eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine dönüştürülmesiyle yapıldı. Araştırmada, toplumun genel düzeyine göre belirli bir sınırın altında gelire sahip olan bireyler göreli anlamda yoksul sayıldı.

Araştırmaya göre, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre, yoksulluk oranı 2023 yılında 0,5 puan azalarak yüzde 13,9 oldu. Bu oran, 2022 yılında yüzde 14,4, 2021 yılında ise yüzde 14,7 idi. Medyan gelirin yüzde 60’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre hesaplanan yoksulluk oranı ise son yılda 0,1 puan artarak yüzde 21,7 olarak gerçekleşti. Bu oran, 2022 yılında yüzde 21,6, 2021 yılında ise yüzde 21,2 idi.

Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 40’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre, yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 0,2 puanlık azalış ile yüzde 7,4 olarak gerçekleşti. Bu oran, 2022 yılında yüzde 7,6, 2021 yılında ise yüzde 8,4 idi. Medyan gelirin yüzde 70’i dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre hesaplanan yoksulluk oranı ise bir önceki yıla göre 0,4 puanlık artış ile yüzde 29,7 oldu. Bu oran, 2022 yılında yüzde 29,3, 2021 yılında ise yüzde 28,7 idi.

Hanehalkı tipine, eğitim durumuna ve yaş grubuna göre yoksulluk oranları da araştırmada yer aldı. Buna göre, hanehalkı tipine göre eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranlarına bakıldığında; çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarında yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 3,7 puan azalarak yüzde 8,0, tek kişilik hanehalklarında ise 2,0 puan artarak yüzde 9,5 olmuştur. En az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hanehalklarının yoksulluk oranı 2,1 puan azalarak yüzde 17,5, tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının yoksulluk oranı ise 0,3 puan azalarak yüzde 13,6 oldu.

Eğitim durumuna göre eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranına göre; okur-yazar olmayan fertlerin yüzde 27,8’i, bir okul bitirmeyenlerin yüzde 24,7’si, lise altı eğitimlilerin yüzde 14,0’ı, lise ve dengi okul mezunlarının ise yüzde 7,7’si yoksul olarak hesaplandı. Yükseköğretim mezunları ise yüzde 3,2 ile en düşük yoksulluk oranına sahip grup oldu.

Yaş grubuna göre eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranına göre; 0-15 yaş grubundaki fertlerin yüzde 16,4’ü, 16-24 yaş grubundaki fertlerin yüzde 15,9’u, 25-64 yaş grubundaki fertlerin yüzde 12,4’ü, 65 ve daha yukarı yaştaki fertlerin ise yüzde 10,9’u yoksul olarak hesaplandı.

Araştırmada, maddi ve sosyal yoksunluk oranı, sürekli yoksulluk oranı ve gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden olan Gini katsayısı gibi diğer yoksulluk göstergeleri de yer aldı. Buna göre, maddi ve sosyal yoksunluk oranı, 2022 yılında yüzde 16,6 iken 2023 yılı anket sonuçlarında 2,2 puan azalarak yüzde 14,4 olarak tahmin edildi. Sürekli yoksulluk oranı, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60’ına göre son yılda ve aynı zamanda önceki üç yıldan en az ikisinde de yoksul olan fertleri kapsamaktadır. Buna göre, 2023 yılı anket sonuçlarına göre sürekli yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 1,7 puan azalarak yüzde 12,3 oldu. Gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden olan Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, bire yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı ifade ediyor. Buna göre, Gini katsayısı bir önceki yıla göre 0,018 puan artış ile 0,433 olarak tahmin edildi.